A lenda da santa compaña

 Hoxe vouvos contar a lenda da Santa Compaña, unha tradición que permaneceu na cultura tradicional galega polo paso dos seculos e da que aún quedan rastros, coma os cruceiros nos cruces de camiños.
A Santa Compaña é na mitoloxía popular galega, unha procesión de mortos ou ánimas en pena que pola noite (a partir das doce) recorren errantes os camiños dunha parroquia ou pobo. O tétrico da sua procesión é que visitan todas aquelas casas nas que en breve habrá una defunción. Ademáis de Santa Compaña tamén é coñecida coma "a procesión das animas" ou simplemente "Compaña".

Aunque o aspecto da Santa Compaña varía según a tradición das diferentes zoas, a máis extendida é a formada por unha comitiva de almas en pena, vestidos con túnicas negras con capucha que vagan durante a noite. Esta procesión fantasmal forma duas hileras as cuales van envueltas en sudarios e cos pes descalzos. Cada fantasma leva unha vela encendida e o seu paso deixa un olor a cera ou incienso no aire. Ao frente desta compañía fantasmal se encontra un espectro mayor chamado Estadea. Ademáis destas visions hay outras lendas que din que se nota un frío intenso sempre que aparece, ademáis do olor e do sonido de cadeas. Ademáis tamén se di que os fantasmas son coma unha nebla.
A procesión vai encabezada por un vivo (mortal) portando unha cruz e un caldeiro de auga bendita seguido por as ánimas con velas acendidas, non sempre visibles, notándose a sua presencia no olor a cera e o vento que se levanta ao seu paso.

Esta persoa viva que precede á procesión pode ser home ou muller, dependendo de si o patrón da parroquia é un santo ou unha santa. Tamén se cree que quen realiza esa "función" non recorda durante o día o ocurrido no transcurso da noite, únicamente se podrá recoñecer ás personas penadas con este castigo pola sua extremada delgadez e palidez. Cada noite a sua luz será máis intensa e cada día a sua palidez irá en aumento. Non lles permiten descansar ningunha noche, polo que a sua salud se vai debilitando ata enfermar sen que naide sepa as causas de tan misterioso mal. Condeados a vagar noite tras noite ata que morran ou outro incauto sexa sorprendido (ao cual e o que encabeza a procesión lle deberá pasar a cruz que porta).
Caminan emitindo rezos (case sempre un rosario) cánticos fúnebres e tocando unha pequena campanilla.